БҰҰ-да Балқаш пен Аралдың бүкіл Орталық Азия үшін кеуіп кету қаупі барлығын мәлім етті, деп хабарлады тілші Біріккен Ұлттар Ұйымының «2017 жылғы алғы шептер» баяндамасына сілтеме жасай отырып.
«Қазақстандағы Балқаш көлі 1970 жылы Іле өзенінің жоғары жағында бөгет салудан кейін күрт тартыла бастады.
Аймақтың негізгі өзендері - Сырдария мен Амудариядан онжылдық бойына ирригациялық жүйелер құру мүддесінде үлкен көлемде су жығып әкету Арал теңізіне құятын өзен ағынын азайтуға әкеліп соқтырды, соның салдарынан бүкіл аймақта сусыздандыру және шөлейттенуге жол берілді», - делінген сәрсенбідегі есепте.
Ұйымда айтылғандай, құжатта планетаның алдында тұрған ең жаңа экологиялық проблемаларға назар аударылады.
«Австралияда, Орталық Азияда және АҚШ-тың жоғары жазықтарында өткен үш онжылдықта елеулі өзгерістер болды, ал Солтүстік Африкада, Таяу Шығыста және Оңтүстік Американың шаң суыру әрекеттері сол белсенділік деңгейде қалды. Кейінгі зерттеулер бұл аймақтардың табиғи және антропогендік себептерге байланысты туындайтын жоғарғы қарқынды шаңды дауыл мен шаң-тозаң сияқты құбылыстарға жиі ұшырайтынын көрсетті», - дейді есеп авторлары.
БҰҰ-да кең көлемде су жығып әкетуден кейін Арал теңізі құрғап, шаңның белсенді көзіне айналды дейді.
«Қазіргі таңда Арал теңізі бассейнінің орасан зор аумағы ондаған жылдар бұрын пайдалануға тыйым салынған минералды тыңайтқыштар мен пестицидтердің тұрақты қалдықтарымен ластанған улы шаңның белсенді көзіне айналды», - деп атап өтті ұйымда.
Экологиялық сарапшылардың пікірінше, табиғи түрде пайда болған және жерді тиімсіз пайдаланудың себебінен пайда болған шаңға қоса климаттың антропогендік өзгеруі шаң пайда болудағы маңызды күштердің бірі болып отыр.
«Қазір шаңның пайда болу көзі болып отырған көптеген өңірлер одан сайын құрғақ болып және атмосфераның шаңдануына үлес қосуы мүмкін. Олардың қатарында Африканың және Еуропаның Жерорта теңізі аймағының көп бөлігі, Солтүстік Сахара, Батыс Азия, Орталық Азия, АҚШ-тың оңтүстік-шығыс бөлігі және оңтүстік Австралия бар.
Өз кезегінде атмосфераның шаңдылығының артуы климаттық жүйеге әсер етуі мүмкін. Бұл Жердің радиациялық балансын бұзуы мүмкін және құрғақ аймақтарда құрғақшылықты күшейте түседі. Екінші жағынан, шаң кейбір жерлерде жауын-шашынның көбеюіне әкелуі мүмкін, себебі ол бұлттың қалыптасуы үшін ұйытқы ретінде қызмет етеді», - деді БҰҰ.
