Өзбекстан азаматтарына қытайлық платформадан тауарға тапсырыс бермеуге және қаражаттарын қайтарып алуға кеңес берілді
Өзбекстанда нарықты жалмап бара жатқан қытайлық Temu маркетплейсіне тосқауыл қою жағы қызу талқылануда. 2025 жылдың 4 наурызынан бастап Ұлттық перспективалы жобалар агенттігі (ҰПЖА) азаматтарды бұл платформадан тапсырыс бермеуге, ал егер тапсырыс берілген болса, қаражатты қайтарып алуға шақырды.
"Шетелдік электрондық сауда платформаларын, атап айтқанда "Temu" платформасын пайдалану 2025 жылдың 20 наурызынан бастап белгіленген тәртіппен шектелетін болады", - делінген хабарламада.
ҰПЖА бұл платформаның бұғатталуы мүмкін екенін ақпан айының соңында мәлімдеген болатын. Электрондық коммерция басқармасының басшысы Камронбек МУХАММАДИЕВТІҢ айтуынша, Temu жаңа нарықтарды жаппай жаулап жатыр, бірақ жергілікті заңдарды сақтамайды. Қытайлық маркетплейстер салық пен кедендік алым төлемейді, ақша деген құрдан құр шетелге кетіп жатыр. 2024 жылы Temu арқылы елден 10 миллион доллардан астам қаражат шығарылған екен.
2024 жылдың соңынан бастап Temu мобильді қосымшасы Өзбекстандағы ең танымал қосымшалардың қатарына енді. Мысалы, бұл қытайлық маркетплейс App Store дүкенінде екінші орынды иеленсе, Google Play-де көш бастап тұр.
Алайда, далада жатқан ақша жоқ, сондықтан Өзбекстан бұл мәселені шешуге кірісті. 2025 жылдың 1 шілдесінен бастап елде халықаралық маркетплейстерді арнайы тізімге тіркеу және "шаңыраққа қарату", яғни Өзбекстанда заңды тұлға ретінде тіркелу міндеттеледі.
Қазақстан қандай шешім қабылдайды?
Қазақстан әлі мұндай платформалардың қызметін реттеу бойынша нақты шешім қабылдаған жоқ, бірақ бұл мәселе талқылануда. Депутат Азат ПЕРУАШЕВ, мысалы, Temu сияқты шетелдік интернет-дүкендерге жаңа ережелер енгізуді ұсынды. Оның айтуынша, халықаралық платформалар 200 еуроға дейінгі тауарларға кедендік баж салығының жоқтығын пайдаланып, салық төлеуден жалтарады, бұл қазақстандық бюджетке айтарлықтай шығын келтіреді және жергілікті кәсіпкерлерді қиын жағдайға қояды.
2023 жылы бұл платформалар арқылы Қазақстанға 505 миллиард теңгенің тауары жеткізілгенімен, бюджетке түскен салық көлемі бар болғаны 24 миллиард теңге болды – бұл айналымның небәрі 4,8%-ын құрайды. Бұл кедендік баждардың және ҚҚС-тың (қосылған құн салығы) толық төленбегенін көрсетеді. Сонымен қатар, қазақстандық кәсіпкерлер ҚҚС бойынша 16,3%-ға дейін, кейде тіпті 62%-ға дейін салықтық жүктемеге тап болады, ал шетелдік платформалар салықтан жалтарып, жергілікті бизнесті нарықтан ығыстырады.
Перуашевтің есебінше, 2023 жылы бюджет шетелдік компаниялардың ҚҚС төлемеуінен 60 миллиард теңгеден астам қаражаттан қағылған. Егер осы үрдіс сақталса, 2024 жылға қарай шығындар 250 миллиард теңгеге жетуі мүмкін. Ал 2029 жылға қарай Қазақстандағы онлайн-сатып алулардың жартысы шетелдік маркетплейстер арқылы жүзеге асырылуы мүмкін, бұл отандық өндірушілердің нарықтағы үлесінің қысқаруына және мемлекеттік бюджет кірісінің төмендеуіне әкеледі.
Алайда, Қазақстан Өзбекстаннан сабақ алып, халықаралық онлайн-платформалар үшін жаңа ережелер енгізсе, нарықтағы барлық ойыншылар үшін тең жағдай жасалады. Жергілікті кәсіпкерлер шетелдік алпауыттардың қысымынан қорықпай жұмыс істей алады және әділ бәсекелестік орнайды.
Фото: SOPA Images/LightRocket via Getty Images.
ТАҚЫРЫПҚА ОЙ ҚОСЫП, ПІКІРІҢІЗБЕН БӨЛІСУ ҮШІН TELEGRAM КАНАЛЫМЫЗ БАР!
